انواع شرکت سهامی

شرکت سهامی  و انواع آن

1- (در تعریف شرکت سهامی قانون اصلاحی قسمتی از قانون تجارت مصوب 24/12/1347 در ماده 1 ، شرکت سهامی را اینگونه تعریف می کند : شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنها است ، شرکت سهامی مانند شرکت با مسئولیت محدود است که مسئولیت سهامدار محدود به آورده اولیه آنها در شرکت است، لذا در صورت ورشکستگی و انحلال این شرکت‌ها، سهامداران خارج از مبلغ سهام مسئولیتی نداشته و بستانکاران شرکت حق ندارند به آنها مراجعه کنند. مجموع این سهام، سرمایه شرکت سهامی را تشکیل می دهد.

و بر اساس ماده ۲ اصلاحی قانون تجارت ایران:  شرکت سهامی شرکت بازرگانی محسوب می‌شود ولو اینکه موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد.

و در ماده 3 شرکت سهامی را به دو نوع تقسیم کرده و توضیحاتی درباره هریک داده است

شرکت سهامی عام

یکی از انواع شرکت های سهامی ، شرکت سهامی عام است . شرکت سهامی عام طبق قانون تجارت شرکتی است که موسسین آن سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می کنند ، شرکت سهامی عام سهام خود را در بورس اوراق بهادار می فروشد . در اسم این شرکت باید حتما عبارت ( شرکت سهامی عام ) قبل یا بعد از اسم شرکت قید گردد .

شرکت سهامی خاص

تعریف شرکت سهامی خاص بر طبق قانون به این صورت بیان شده است : ”  شرکت‌هایی که تمام سرمایه آن‌ها در موقع تأسیس منحصراً توسط مؤسسین تأمین گردیده است . این گونه شرکت‌ها شرکت سهامی خاص نامیده می‌شوند . ” در نام گذاری این شرکت نیز عبارت شرکت سهامی خاص باید قبل یا بعد از اسم شرکت بلافاصله آورده شود . تعداد شرکا شرکت برای ثبت آن نباید از سه نفر کمتر باشد .)

انواع شرکت سهامی

به موجب ماده 4 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، شرکت سهامی به دو نوع تقسیم می شود:

1- شرکت سهامی عام: شرکت‌هایی که مؤسسین آن‌ها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تأمین می کنند؛ که شرکت سهامی عام نامیده می شوند.

2- شرکت سهامی خاص: شرکت‌هایی که تمام سرمایه آن‌ها در موقع تأسیس منحصراً توسط مؤسسین تأمین گردیده است. اینگونه شرکت‌ها شرکت سهامی خاص نامیده می شوند.

نام در شرکت سهامی

در شرکت سهامی عام عبارت «شرکت سهامی عام» و در شرکت سهامی خاص عبارت «شرکت سهامی خاص» باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله بانام شرکت در کلیه اوراق و اطلاعیه‌ها و آگهی‌های شرکت به طور روشن و خوانا قید شود.

موضوع فعالیت شرکت‌های سهامی

موضوع شرکت به طور صریح و منجّز از بند‌‌های الزامی اساسنامه می باشد. الزامی نیست که موضوع فعالیت شرکت سهامی عملیات بازرگانی ماده 2 قانون تجارت باشد، زیرا شرکت‌های سهامی عام و خاص از شرکت‌های شکلاً تجاری محسوب شده و در هر صورت شرکت سهامی شرکت بازرگانی می باشد.

میزان سرمایه در شرکت‌های سهامی

در موقع تأسیس، سرمایه شرکت‌های سهامی عام از پانصد هزار تومان و سرمایه شرکت‌های سهامی خاص از صد هزار تومان نباید کمتر باشد.

تعداد شرکا

در شرکت سهامی تعداد شرکا نباید از سه نفر کمتر باشد»؛ در ماده 3 لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت حداقل تعداد اعضا جداگانه در شرکت سهامی عام و خاص مشخص نشده است.

در خصوص کفایت حداقل 3 شریک در شرکت سهامی خاص، با توجه به نص قانون اختلاف نظر وجود ندارد؛ و در مورد شرکت سهامی عام با توجه به ماده 107 لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت شرکای شرکت سهامی عام نباید از 5 عضو کمتر باشد.)

تفاوت شرکت سهامی عام با شرکت سهامی خاص

بارزترین تفاوت تعریف شرکت سهامی عام و خاص، تفاوت در نوع تأمین سرمایه شرکت میباشد. مثلاً اگر 5 نفر قصد تشکیل شرکت سهامی را داشته باشند، در سهامی خاص فقط همین 5 نفر باید تمام سرمایه شرکت را شخصاً تعهد کنند اما در سهامی عام این 5 نفر مبلغی را طبق قانون تعهد و مابقی سرمایه شرکت را به عموم مردم پیشنهاد میکنند تا اشخاص علاقه‌مند سهام شرکت را خریداری کنند.

نقل و انتقال سهام

قابلیت نقل و انتقال سهم از حقوق غیرمالی و اوصاف سهم می‌باشد. به موجب ماده 41 لایحه، نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی عام قابل اعمال محدودیت نیست و سهامداران آزادانه میتوانند سهام خود را منتقل کنند اما در شرکت سهامی خاص با توجه به مفهوم مخالف ماده 41 لایحه، می توان انتقال را منوط به موافقت مدیران یا اساسنامه یا مجامع عمومی نمود. توجه شود که سهام وثیقه مدیران در ماده 114 لایحه، قابل نقل و انتقال نمی باشد.

انواع سهام

1- سهام با نام: سهام با نام به سهامی اطلاق می شود که نام صاحب سهم در آن قید شده باشد.

2- سهام بی نام: سهام بی نام به صورت سند در وجه حامل تنظیم و مالک ، دارنده آن شناخته می شود مگر خلاف آن ثابت گردد.

3- سهام ممتاز: سهام ممتاز به سهامی اطلاق می شود که در مقایسه با سایر سهام از امتیاز و اولویت برخوردار باشند .

4- سهام نقدی: سهام نقدی  به سهامی اطلاق می شود که ارزش آن نقداَ پرداخت شده باشد و یا بخشی از آن به صورت نقدی و بخش دیگر تعهد پرداخت شده باشد.

5- سهام غیر نقدی: سهام غیر نقدی نیز عبارت از سهامی است که قیمت آن در قالب آورده غیر نقدی شامل ساختمان ، خودرو ، ماشین آلات ، لوازم اداری ، مواد اولیه و نظایر آن تامین شده باشد .

6- سهم انتفاعی: سهم انتفاعی بطور معمول در قبال امتیازی است که دولت به منظور انتقال صنایع به مناطق محروم یا انجام نوعی خدمت در مناطق خاص برای یک شرکت صادر می نماید و شرکت نیز متعهد است در پایان فعالیت، دارایی خود را به دولت واگذار نماید.

بنابراین با توجه به مراتب فوق باید گفت شرکت سهامی شرکتی است بازرگانی که با سرمایه شرکاء و به منظور انجام امور انتفاعی تشکیل گردیده و سرمایه آن متشکل از سهام دارای ارزش واحد است و مسئولیت شرکاء محدود به اصل و فرع ( سود) سرمایه آن ها است.

مشخصات و ویژگی ها و نحوه تاسیس شرکت سهامی خاص

1- در شرکت سهامی خاص،مجمع عمومی وجود ندارد و تعداد شرکای آن کمتر از شرکت سهامی عام است.در این گونه شرکت ها صدور اعلامیه پذیره نویسی وجود ندارد و در بدو امر 35 % از سرمایه باید در حساب مخصوصی سپرده شود.

2- سرمایه شرکت به هنگام تاسیس نباید کمتر از یک میلیون ریال باشد.

3- تعداد مدیران حداقل 3 نفر است.

4- تعداد سهامداران نباید از سه نفر کمتر باشد.

5- در شرکت سهامی خاص اوراق قرضه قابل انتشار نیست.

6- سهام شرکت،قابل معامله در بازار بورس نمی باشد و نقل و انتقال سهام شرکت،مشروط به موافقت مدیران یا مجامع عمومی صاحبان سهام است.ضمناَ این شرکت نمی تواند مبادرت به صدور اوراق قرضه نماید.

7- در شرکت سهامی خاص،مسئولیت هر یک از صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن ها است.تمام سرمایه آن باید به وسیله موسسین تاسیس گردد(ماده 4 ل.ا.ق.ت) .

شرکتها با توجه به قانون مدنی ، قانون تجارت و قانون محاسبات عمومی به سه نوع کلی می توان تقسیم نمود از جمله شرکتهای مدنی ، تجاری ، دولتی..

البته نکته ای که بایستی مورد توجه قرارگیرد این است که کلیه سهامداران در حین تاسیس شرکت قسمتی از سرمایه شرکت را نقداٌ پرداخت می کنند و قسمتی در تعهدشان باقی می ماند  لذا طلبکاران می توانند جهت مطالبه طلب خود در صورت عدم پرداخت به همان میزان از سهامدارن مطالبه کنند به موجب ماده 2 لایحه اصلاح قانون تجارت شرکت سهامی، یک شرکت بازرگانی، اعمال تجارتی ذاتی است که در مواد 2 و4  قانون تجارت بدان اشاره شده است .

شرکت سهامی نمونه بارزی از شرکت سرمایه است به دلیل اینکه سهام شرکاء بدون انجام تشریفات قابلیت نقل و انتقال را دارد و دارنده سهم در مقابل طلبکاران مسئولیت محدود را دارد.

نکته مهم این است که هیچ یک از وظایف مدیران کاملاٌ مستقل و جدا از هم  نبوده، بلکه در پیوند و وابستگی با دیگر عامل ها قرار دارند .