شرکت تضامنی:
به موجب ماده 116 قانون تجارت شرکت تضامنی شرکتی است که در تحت اسم مخصوصی برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می شود. اگر دارایی شرکت برای تادیه ی تمام قروض کافی نباشد ، هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمام قروض شرکت است. در صورتی که نام برخی مالکان شرکت در نام شرکت آمده باشد، شرکت تضامنی محسوب می‌شود. شرکت تضامنی ساده‌ترین نوع از شراکت بر پایه کامن لا است، که برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر، تشکیل می‌شود و در آن شرکاء فعالیت‌های مستمر و مستقل کارآفرینی را تحت نام یک شرکت اجرا می‌کنند. بنیانگذاران(سهام داران) در قبال کلیه بدهی‌های شرکت، شخصاً مسئولیت کامل دارند. هر قراردادی که بین شرکا بر خلاف این ترتیب داده شده باشد، در مقابل اشخاص کان لم یکن خواهد بود.
شرکت تضامنی یکی از انواع هفت گانه شرکت های تجاری می باشد که همانند انواع این شرکت ها صرف نظر از نوع فعالیت، تجاری محسوب می شود. در مورد این شرکت، شخصیت و اعتبار شرکاء بسیار کلیدی و حائز اهمیت می باشد که در توضیحات متوجه اهمیت این امر خواهید شد:
در صورت وجود بدهی در شرکت، طلب کار می تواند طلب خود را از هر کدام از شرکاء مطالبه نماید و البته مطالبه طلب از یکی از شرکاء مانع پیگیری و درخواست طلب از دیگر شرکاء نمی باشد البته شریکی که در چنین موقعی طلب بستانکاران را پرداخته، می تواند به یکی از شرکاء خود مراجعه و سهم زیان آنها را به تناسب سرمایه ای که در شرکت داشته اند وصول نماید با توجه این شرایط این نوع از شرکت از نظر مشتریان درای اعتبار زیادی می باشد و از سویی در ابتدای تاسیس شرکت انتخاب شرکاء نیاز به اعتماد و دقت فراوان دارد.
نکات حائز اهمیت:
شرکت نامه از اهمیت ویژه ایی برخودار است و قابل تغییر نمی باشد مگر بنا به نظر تمامی شرکاء
سرمایه اعم از نقدی یا غیر نقدی باید به طور کامل پرداخت شود و دررابطه با تقویم سهم الشرکه غیر نقدی شرکت تضامنی قانون مقررات خاصی وجور ندارد زیرا در این نوع شرکت خود شرکاء مسئول کمبود سرمایه هستند و اگر سرمایه غیر نقدی یکی از شرکاء کمتر از میزان واقعی آن اعلام شود در واقع سایرشرکاء به ضرر خود اقدام کرده اند. « شرکت تضامنی وقتی تشکیل می شود که تمام سرمایه نقدی تأدیه و سهم الشرکه غیر نقدی تقویم و تسلیم شده باشد»(ماده118).
از نکات حائز اهمیت دیگردر رابطه با نام شرکت تضامنی می باشد که لازم است نام شرکت تضامنی به همراه حداقل نام یکی از شرکاء و همچنین نام دیگر شرکاء با عنوانهایی مانند و شرکاء و یا برادران و… قید شود مانند نمونه هایی مثل: شرکت تضامنی احدی و برادران و یا شرکت تضامنی احدی و شرکاء البته اشاره به تضامنی بودن جدا از اینکه معرف شخصیت حقوقی شرکت می باشد و آن را از نام شرکائی که نام برده شد متمایز می نماید، به نفع شرکت می باشد و نشان دهنده اعتبار و معرف ضمانت شرکاء است. در صورتی که شریکی که نام او در نام شرکت درج شده است از شرکت خارج شود و یا فوت نماید اسم او از نام شرکت خارج می شود و نام دیگری جایگزین آن می شود.
در رابطه با میزان سرمایه، سود و زیان شرکت تضامنی باید اشاره کرد که منفعت شرکاء به میزان سهم الشرکه آنهاست «در شرکت تضامنی منافع به نسبت سهم الشرکه بین شرکاء تقسیم می شود» (قسمت اول ماده119 ) «در روابط بین شرکاء مسئولیت هر یک از آنها در تأدیه قروض شرکت به نسبت سرمایه خواهد بود». (ماده 124).
تاسیس شرکت تضامنی:
تاسیس شرکت تضامنی با تنظیم شرکتنامه که به صورت اوراق چاپی در اداره ثبت شرکت ها موجود می باشد صورت می گیرد.در شرکتنامه مذکور باید نام ، نوع ، موضوع شرکت و مرکز اصلی و نشانی کامل ، همچنین اسامی شرکا یا موسسین و شماره شناسنامه و محل اقامت آن ها و غیره قید گردد.
برای تشکیل شرکت تضامنی تمام سرمایه نقدی تادیه و چنانچه سهم الشرکه غیرنقدی باشد باید تقویم شده و تسلیم گردد.
به هنگام تاسیس شرکت ، اساسنامه مربوط به آن نیز که در واقع آیین نامه داخلی شرکت می باشد توسط موسسین تنظیم می گردد.
مطابق ماده 195 ق.ت ثبت کلیه شرکت های مذکور در این قانون الزامی است و تابع مقررات قانون ثبت شرکت ها است.
اداره شرکت تضامنی:
شرکت تضامنی توسط حداقل یک مدیر که شرکاء از میان خود انتخاب می نمایند، اداره می شود ، مدیر مزبور ممکن است غیر از شرکاء بوده و از خارج انتخاب شود ( ماده 120 ق.ت ) در صورتی که مدیران از بین شرکا بدون قید در اساسنامه انتخاب شده باشند ، با توجه به شرایط اساسنامه یا به اتفاق آراء سایر شرکاء قابل عزل می باشند. مدیر غیر شریک با شرایط پیش بینی شده در اساسنامه و در غیر این صورت با تصمیم اکثریت شرکاء معزول می شود.
در قانون ایران انتخاب مدیر در شرکت های تضامنی آن چنان دارای اهمیت است که عدم تعیین مدیر اعم از این که از میان شرکاء یاشد یا از خارج از شرکاء به منزله عدم شروع کار شرکت است یعنی حتماَ باید مدیر یا مدیرانی تعیین شوند تا شرکت بتواند مبادرت به اعمال حقوقی نماید.
در صورتی که عزل مدیری بدون دلیل موجه باشد، مدیر معزول حق مطالبه ضرر و زیان را از شرکت خواهد داشت.
1- مدیر یا مدیران مندرج در شرکت نامه قابل عزل نمی باشند و حق استعفاء نیز ندارند، مگر با توافق کلیه شرکاء شرکت تضامنی
2- در صورتی که مدیر یا مدیران در اساسنامه انتخاب شده باشند، ممکن است طبق اساسنامه نسبت به تغییر مدیر یا مدیران مذکور عمل شود.
3- اگر مدیر یا مدیران در شرکت نامه یا اساسنامه انتخاب نشده ولی انتخاب آنان بعداً صورت گرفته باشد در این صورت شرکاء می توانند مدیر یا مدیران فوق را معزول نمایند. بدیهی است مدیر یا مدیران حق استعفاء خواهند داشت.
شرایط ثبت شرکت تضامنی:
شرایط ثبت شرکت تضامنی به شرح زیر می باشد:
دست کم تعداد دارندگان سهام برای ثبت یک موسسه بایستی ۲ نفر و حداکثر نامحدود می باشد.
همواره ماده ۱۱۸ قانون تجارت ، دارایی این موسسه را به دو شیوه نقدی و غیر نقدی قبول کرده است اما به هدف ایجاد موسسه بایستی تمام دارایی نقدی پرداخت شده و دارایی غیر نقدی ارزیابی و پرداخت شده باشد. این برآورد دارایی غیر نقدی بایستی با توجه به خشنودی کلیه شرکا باشد. در صورتی که سهم شریک غیر نقدی کمتر از نرخ حقیقی خودش تسلیم شود شرکا به زیان خود مبادرت نموده اند بدین علت به غیر از خشنودی و رضایت شرکا شروط و قرار دیگری برای این ارزیابی وجود ندارد.
مقنن حداقل و حداکثری جهت دارایی موسسه مشخص نکرده است ، در این صورت دارایی موسسه می تواند مبلغ اندکی باشد. این سرمایه نخستین و پس انداز آتی موسسه ، در کل دارایی موسسه را تشکیل می دهند که ضمانت ادای طلب طلبکاران موسسه را برعهده دارد.
یکی دیگر از شرایط ثبت شرکت تضامنی این است که دست کم تعداد مسئولان و بازرسان، یک نفر مسئول از میان شرکا یا سایرین می باشد.
وجود بازرس ضروری نیست ولی می تواند بازرس داشته باشد.
نحوه تشکیل و ثبت شرکت تضامنی:
طبق ماده ۱۱۸ قانون تجارت ایران، شرکت تضامنی وقتی تشکیل می‌شود که تمام سرمایه نقدی تأدیه وسهم الشرکه غیرنقدی نیز تقویم (قیمت گذاری) و تسلیم شده باشد. هرچند که در قانون تجارت حداقلی برای سرمایه این گونه شرکت‌ها پیش‌بینی نشده اما عرفاً حداقل میزان سرمایه یک میلیون ریال است و همانند شرکت با مسئولیت محدود در اختیار مدیر یا مدیران شرکت قرار می‌گیرد و اقرار کتبی آنها مبنی بر دریافت سرمایه شرکت برای ارائه به مرجع ثبت شرکت‌ها کافی است. این نوع شرکت نیز پس از انجام مراحل تأیید نام شرکت و تحویل شرکت نامه و اساسنامه (اگر باشد) و سایر مدارک لازم به اداره ثبت شرکت‌ها به ثبت می‌رسد و بعد از ثبت در اداره ثبت شرکت‌ها، آگهی تأسیس شرکت در روزنامه رسمی و یکی از روزنامه‌های کثیر الانتشار محل ثبت شرکت آگهی می‌گردد.
نحوه نامگذاری شرکت تضامنی:
نحوه نامگذاری شرکت تضامنی در ماده 117 قانون تجارت این گونه بیان شده است : « در اسم شرکت تضامنی باید عبارت (شرکت تضامنی ) و لااقل اسم یکی از شرکاء ذکر شود. در صورتی که اسم شرکت مشتمل بر اسامی تمام شرکاء نباشد باید بعد از اسم شریک یا شرکایی که ذکر شده است عبارتی از قبیل ( و شرکاء ) یا ( برادران ) قید شود »
و در ماده 116 قانون تجارت شرکت های تضامنی شرکتی است که در تحت اسم مخصوص برای امور تجارتی بین دو و یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می شود. در صورت عدم کفایت و بروز مشکل اگر اموال شرکت برای پرداخت دیون شرکت کافی نباشد هر یک از شرکاء مسئول پرداخت تمام کلیه دیون و تعهدات شرکت می باشد و در صورتی که بین شرکاء قراردادی غیر از این بسته شود از نظر قانون ارزشی نخواهد داشت.
طبق ماده ای که بیان شد، ذکر عبارت (شرکت تضامنی ) و نام حداقل یکی از شرکاء نکاتی هستند که حتما باید رعایت شوند. بنابراین اگر هر کدام از این شرایط در نام رعایت نشوند، نام شرکت معتبر نمی باشد.
مزایای ثبت شرکت تضامنی:
روند ثبت ساده: در حالت کلی تأسیس شرکت‌های تضامنی روندی بسیار ساده داشته و می‌توانید با استفاده از یک توافق‌نامه غیررسمی و همچنین هزینه‌ای اندک، به ثبت آن بپردازید.
محیطی شخصی و محدود: شرکت‌های تضامنی محیطی محدود و کوچک بوده و درگیری‌های بخش‌های کلان و عمومی را ندارند.
تعیین سهم دقیق سود و زیان: بر خلاف مسئولیت نامحدود هر یک از مالکان در خصوص بدهی‌های شرکت، تعیین سود و زیان دریافتی در زمان فعالیت شرکت کاملاً مشخص بوده و این میزان بر اساس سهم هر یک از شرکاء تعیین می‌شود.
روند ساده انتخاب و عزل هیئت مدیره: هیئت مدیره شرکت‌های تضامنی می‌تواند یکی از مالکین و شرکاء و یا یک فرد خارج از شرکت باشد. انتخاب این افراد بر اساس شرکتنامه نوشته شده و توافق نظرات شرکاء و مالکین انجام خواهد گرفت. همچنین در صورت عزل یا انصراف هیئت مدیره، شرکت بدون هیچ مشکل و توقفی می‌تواند به فعالیت‌های خود ادامه دهد.
معایب شرکت‌های تضامنی:
با وجود مزایای فوق،در هنگام ثبت حتماً باید معایب شرکت تضامنی را نیز در نظر داشته باشید. برخی از این معایب عبارتند از:
مسئولیت نامحدود مالکین و شرکاء در قبال شرکت: همان‌طور که اشاره شد، در شرکت‌های تضامنی هر یک از شرکاء و مالکان مسئولیت نامحدودی در قبال شرکت داشته و در صورت وجود بدهی، باید تمام مسئولیت را بر عهده بگیرند.
طول عمر محدود: در شرکت‌های تضامنی، با فوت و یا خروج یکی از مالکان و شرکا، کل شرکت منحل شده و فعالیت‌های آن متوقف خواهد شد. همچنین در این مدل از شرکت‌ها انتقال مالک نیز کار آسانی نیست؛ چرا که در صورت نیاز به تغییر مالک، نیاز به منحل کردن شرکت قبلی و ایجاد یک شرکت جدید با مالکین مورد نظر خود خواهید داشت. همین مسئله اغلب باعث کاهش طول عمر شرکت تضامنی می‌شود.
عدم امکان جذب سرمایه: در شرکت‌های تضامنی، تمام سرمایه اولیه از طریق مالکین و شرکاء انجام می‌گیرد. به عبارت دیگر بر خلاف شرکت‌های سهامی عام، امکان جذب سرمایه از طریق عمومی وجود نداشته و روش‌های افزایش بودجه شرکت با محدودیت‌هایی رو به رو است.
مراحل ثبت شرکت تضامنی:
1- تکمیل دو برگ تقاضانامه و دو برگ شرکت نامه رسمی
2- تهیه و تنظیم دو جلد اساسنامه شرکت و امضای ذیل کلیه صفحات توسط تمامی شرکاء
3- مراجعه به سامانه ثبت شرکت ها
4- تکمیل اطلاعات خواسته شده در سامانه و انتخاب 5 نام به ترتیب اولویت.
نام های انتخابی باید دارای شرایط ذیل باشد:
الف) دارای معنا و مفهوم باشد.
ب) با فرهنگ اسلامی مطابقت داشته باشد.
ج) سابقه ثبت نداشته باشد
5- کارشناس مربوطه با بررسی نام های انتخابی ، نسبت به انتخاب و تعیین یک نام اقدام خواهد کرد.
6- سپس کارشناس حقوقی به بررسی اطلاعات وارد شده می پردازد، اگر دارای نقص باشد برای شما درسامانه ابلاغ رفع نقص ارسال می گردد و باید نقص را رفع نمایید ودر صورت عدم نقص اطلاعات، آن را تاًیید می کند.
7- پس از پذیرش اینترنتی، باید نسخ اصلی صورت جلسات تنظیمی و ضمائم آن ها را از طریق باجه های پست به صورت سفارشی به آدرس ذکر شده در تاًییدیه ی پذیرش ارسال نمایید.
8- با تکمیل فرم ها و ارسال آن به اداره ی ثبت شرکت ها اگر صورتجلسه ی شما دارای نقص باشد، برای شما ابلاغ رفع نقص ارسال می شود و باید رفع نقص نمایید و در حالتی دیگر حتی ممکن است صورتجلسه ی شما رد شود که در این حالت دلایل رد صورتجلسه طی ابلاغیه ای به شما اعلام می گردد تا نسبت به صدور صورتجلسه ی جدید اقدام نمایید.
9- چنانچه صورتجلسه شما مورد پذیرش قرار گرفت، مسئول اداره، دستور ثبت در دفتر ثبت شرکت ها را صادر می نماید و مشخصات محتویات در دفاتر مخصوص ثبت می شود. مسئول دفتر شروع به ثبت و پیش نویس آگهی تاسیس شرکت در دفتر ثبت شرکت ها می نماید. کارت شناسایی متقاضیان را اخذ می کند و آن را با مشخصات مندرج در شرکتنامه تطبیق می دهد. احراز هویت متقاضیان ،اخذ امضا از متقاضیان در ذیل ثبت در دفتر، تصدیق متقاضیان تحت عنوان ثبت با سند برابر است، نوشتن شماره ثبت در اظهارنامه و شرکتنامه ی شرکت از سایر اقدامات مسئول دفتر می باشد.
مسئول ثبت دفتر، تشکیل پرونده داده و در روی آن از لحاظ تکمیل امضاگواهی می نماید. یک نسخه اساسنامه و شرکتنامه و اظهارنامه، تحویل موسسین می گردد و نسخه دیگر اظهارنامه و اساسنامه و شرکت نامه و پیش نویس آگهی را که تشکیل پرونده گردیده، جهت تحریر به اتاق تایپ ارسال می دارد
10- درج در روزنامه کثیرالانتشار و روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران.
پس از تشکیل شرکت تضامنی نسبت به تعیین حوزه مالیاتی و تشکیل پرونده دارایی، تهیه دفاتر قانونی و پلمپ دفاتر و اخذ کد اقتصادی اقدام نمایید.
مدارک لازم جهت ثبت شرکت تضامنی:
– دو برگ تقاضانامه
– دو برگ شرکتنامه
– دو نسخه اساسنامه
– فتوکپی شناسنامه‌ی شرکا
– مجوز از مراجع ذیصلاح در صورت نیاز.
به موجب ماده 116 قانون تجارت،شرکت تضامنی شرکتی است که در تحت اسم مخصوصی برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر،با مسئولیت تضامنی تشکیل می شود و اگر دارایی شرکت برای تادیه تمام قروض شرکت کافی نباشد، هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمام قروض است. شرکت تضامنی کامل ترین نوع شرکت اشخاص است.
تفاوت شرکت تضامنی و نسبی:
تمامی نکاتی که در خصوص شرکت تضامنی وجود دارد تقریباَ در شرکت نسبی نیز رعایت می شود، اما یک تفاوت مهم در نوع مسئولیت وجود دارد و آن هم این که در شرکت تضامنی به اموال شخصی شرکا، به هر میزانی که دلمان بخواهد می توانیم مراجعه کنیم اما در شرکت نسبی امکان مراجعه به اموال شخصی شریک فقط به نسبت سرمایه وجود دارد. مثلاَ شرکتی با 4 شریک ، 400 هزار تومان سرمایه دارد و سرمایه هر شریک معادل 100 هزار تومان است و پس از انحلال شرکت ، ششصد میلیون علاوه بر دارایی شرکت بدهی به وجود می آید. در این حالت :
1- اگر شرکت تضامنی باشد : طلبکار می تواند بابت ششصد میلیون تومان به هر شریکی که بخواهد مراجعه کند.
2- اگر شرکت نسبی باشد : چون هر شریک مالک یک چهارم سرمایه است ، نسبت به یک چهارم بدهی نیز مسئولیت دارد یعنی صد و پنجاه میلیون تومان .
تفاوت شرکت تضامنی با شرکت مسئولیت محدود:
1- در شرکت با مسئولیت محدود شرکاء به نسبت قیمتی که در حین تشکیل شرکت برای سهم الشرکه های غیر نقدی معین شده ، در مقابل اشخاص ثالث مسئولیت تضامنی دارند در حالیکه در شرکت تضامنی هر شریک ، مسئول و ضامن تمام قروض شرکت می باشد.
2- در شرکت تضامنی برای انتقال سهم الشرکه به ثالث ، رضایت تمام شرکاء الزامی است اما در شرکت با مسئولیت محدود با رضایت عده ای از شرکا لااقل سه چهارم سرمایه متعلق به آنها می باشد و اکثریت عددی نیز دارند ، الزامی می باشد.
3- تفاوت این دو شرکت در میزان مسئولیت شرکا در شرکت است همانگونه که می دانیم شرکت تضامنی یک شرکت شخص است و شرکا در مقابل طلبکاران شرکت مسئولیت دارند و در صورتی که اموال شرکت برای بدهی های شرکت کفایت نکند شرکای شرکت در مقابل طلبکاران مسئول هستند منتها در شرکت با مسئولیت محدود همانگونه که از نام آن پیداست مسئولیت شرکا محدود به آورده آنهاست.
4- در شرکت با مسئولیت محدود انتقال سهم الشرکه نیازمند تنظیم سند رسمی است و در غیر این صورت اعتبار ندارد منتها در شرکت تضامنی چنین شرطی نیست البته در شرکت تضامنی جهت انتقال سهم الشرکه به دیگری، اتفاق تمامی شرکاء الزامی است و در شرکت با مسئولیت محدود رضایت عده ای از شرکا که لااقل سه چهارم سرمایه متعلق به آنها می باشد و اکثریت عددی نیز دارند، ضروری است.
تفاوت شرکت سهامی با شرکت تضامنی:
1- در شرکت های سهامی عام، تعداد صاحبان سهام حداقل باید ۵ نفر باشد و در شرکت های سهامی خاص، حداقل تعداد سهامداران باید ۳ نفر باشد. اما در شرکت های تضامنی، حداقل تعداد شرکاء باید دو نفر باشد.
2- آورده سهامداران در شرکت های سهامی به نام “سهم” شناخته می شوند، اما آورده شرکاء ضامن در شرکت های تضامنی به نام “سهم الشرکه یا قسم” شناخته می شود.
3- افرادی که در تشکیل شرکت های سهامی شریک هستند، به عنوان “سهامدار” یا “صاحب سهام” شناخته می شوند. اما افرادی که در تشکیل شرکت های تضامنی شریک هستند، به عنوان “شریک ضامن” شناخته می شوند.
4 – مسئولیت صاحبان سهام در شرکت های سهامی محدود به مبلغ اسمی سهام آنها است، اما مسئولیت شرکاء در شرکت های تضامنی بر اساس تضامن قرار دارد. به عبارت دیگر، هر یک از شرکاء به تنهایی مسئول پرداخت تمامی بدهی ها و تعهدات شرکت می باشند.
5- در شرکت های سهامی، مدیران شرکت فقط از بین صاحبان سهام انتخاب می شوند، اما در شرکت تضامنی امکان انتخاب مدیر از خارج از شرکت نیز وجود دارد. این پیش بینی مبتنی بر این است که در شرکت های تضامنی، هیأت مدیره و مدیرعامل اختیارات مجزا از هم دارند و مدیرعامل می تواند از غیر اعضای هیئت مدیره نیز انتخاب شود.
6 – در شرکت های سهامی، روابط بین سهامداران بر اساس مقررات اساسنامه است و مسئولیت آنها در قبال یکدیگر و اشخاص ثالث یکسان است. اما در شرکت های تضامنی، روابط شرکاء بر اساس قرارداد شرکت نامه است و مسئولیت شرکاء در قبال اشخاص ثالث تضامنی است. با این حال، در مورد تأدیه بدهی های شرکت، در صورت عدم وجود ترتیب دیگری در شرکتنامه، مسئولیت آنها به نسبت سرمایه هرکدام از آنها در شرکت خواهد بود.
7- سهامدار جدیدی که به شرکت سهامی وارد می شود، مسئولیت او محدود به مبلغ اسمی سهامی است که خریداری کرده است، مگر اینکه شرایط خصوصی موافق مقررات قانون باشد. ولی در شرکت تضامنی، هر کسی که به عنوان شریک ضامن وارد شود، مسئول قروضی خواهد بود که شرکت قبل از ورود او داشته است و این مسئولیت قهری است. به عبارت دیگر، حتی اگر در شرکت نامه به صورت رسمی هم این موضوع سکوت شود، این مسئولیت خود به خود برای شریک ضامن جدید اعمال خواهد شد.
8- بر اساس تغییراتی که در قسمتی از قانون تجارت اعمال شده است، در صورت انحلال شرکت سهامی، طلبکاران شرکت سهامی حق تقدم در وصول طلب خود نسبت به طلبکاران شخصی سهامداران دارند. اما در شرکت های تضامنی، طلبکاران شرکت حق تقدم در وصول طلب خود نسبت به طلبکاران شخصی شرکاء ندارند.
9- در شرکت های سهامی عام، نقل و انتقال سهام بدون نیاز به موافقت مدیران شرکت یا مجامع عمومی صاحبان سهام امکان پذیر نیست. اما در شرکت های سهامی خاص، اساسنامه درباره این مسئله تصمیم گیری می کند. در شرکت های تضامنی هیچ یک از شرکاء نمی تواند سهم الشرکه خود را به دیگری منتقل کند، مگر با رضایت تمامی شرکاء.
10- در شرکت سهامی، قسمتی از مبلغ سهام تعهد نقداً پرداخت می شود و قسمتی دیگر به هنگام مطالبه سهام پرداخت نشده واریز می شود. اما در شرکت تضامنی، باید حتماً تمام سهم الشرکه های نقدی پرداخت و سهم الشرکه های غیرنقدی به رضایت تقویم و تسلیم شده باشد.
قلمرو و محدودیت اختیارات مدیر:
مدیر شرکت تضامنی برای اینکه بتواند شرکت را در مقابل اشخاص ثالث متعهد سازد باید به نام شرکت و در حدود اختیارت خود اقدام و اتخاذ تصمیم نماید در غیر این صورت شخصاَ مسئول تعهدات مزبور خواهد بود.
در دو مورد به محدودیت اختیارات مدیر یا شریک شرکت تضامنی به طور صریح اشاره شده است:
1- تا جبران ضررهای وارده به شرکت تقسیم سود ممنوع می باشد.(ماده 132 ق.ت)
2- محدودیت انجام عملیات تجارتی ( ماده 134 ق.ت)
مسئولیت مدنی مدیر شرکت:
مسئولیت مدنی مدیران در مقابل شرکت از مقررات عقد وکالت پیروی می نماید و مسئولیت مدنی مدیر در مقابل شرکاء تابع اصول کلی حقوق مدنی که در باب تسبیب و قانون مسئولیت مدنی پیش بینی شده است می باشد ، بالاخص در مواردی که قلمرو اختیارات مدیران در اساسنامه تعیین شده است.
نحوه کناره گیری مدیران از سمت خود نیز تابع مقررات شرکتنامه و یا اساسنامه است. در صورت سکوت شرکتنامه و یا اساسنامه در این خصوص، ناگزیر باید به قواعد و احکام عقد وکالت مراجعه نمود. بنابراین، هر گاه مدیر بخواهد باید بتواند از سمت خود کناره گیرد ، مگر آنکه مدت مدیریت معین و یا مشروط به شرایطی باشد، که در کناره گیری باید مد نظر قرار گیرد. در غیر این صورت مدیران مستعفی ممکن است مسئول خسارات احتمالی که از کناره گیری آن ها بر خلاف خواست شرکت به وجود آمده، شناخته شوند.
تقسیم سود:
منافع در شرکت تضامنی به نسبت سهم الشرکه بین شرکاء تقسیم می شود،مگر آنکه شرکت نامه ترتیب دیگری مقرر داشته باشد، لیکن تادیه هر نوع منفعت به شرکاء تا زمانی که کمبود سهم الشرکه شرکاء به علت زیان های وارده جبران نشده باشد، ممنوع خواهد بود.( مستفاد از مواد 119 و 132 ق.ت)
دلیل انتخاب شرکت تضامنی:
یکی از مطالبی که زیاد در مورد شرکت تضامنی مطرح می‌شود این است که چرا افراد باید این نوع شرکت را برای ثبت و فعالیت تجاری انتخاب کنند. زیرا هنگامی که بدهی برای شرکت به وجود بیاید، تنها شریک ضامن مسئول پرداخت بدهی است.
دلیل انتخاب این نوع از شرکت‌ها بیشتر برای جلب اعتماد مشتریان است. زیرا مشتریان می‌دانند در صورت ایجاد مشکل فقط با یک یا چند شخص حقیقی روبه رو هستند و نه با کل شرکت از همین رو می‌توانند راحت بدهی خود را پاس کنند. از همین رو بیشتر صرافی‌ها و تجارت‌هایی از این دست علاقه دارند شرکت خود را به صورت تضامنی به ثبت برسانند.
دلایل انحلال شرکت تضامنی:
در صورت تراضی کلیه سهامداران
درخواست یکی از سهامداران
در صورت ابطال یکی از سهامداران براساس ماده ۱۳۷
فوت یا محجوریت یکی از سهامدار براساس مواد ۱۳۹ و ۱۴۰
ورشکستگی شرکت و شرکاء :
امکان دارد در شرکت تضامنی وقفه ای در پرداخت دیون حاصل گردد و شرکت دچار ورشکستگی شود و اعلام توقف نماید. برای شرکاء یا بعضی از آن ها هم امکان ورشکسته شدن هست. در مورد ورشکستگی شرکت تضامنی ماده (128) قانون تجارت چنین تصریح می نماید :” ورشکستگی شرکت ملازمه قانونی با ورشکستگی شرکاء و ورشکستگی بعضی از شرکاء ملازمه قانونی با ورشکستگی شرکت ندارد “. بدین ترتیب شرکاء شرکت تضامنی نمی توانند به استناد ورشکستگی از زیر بار قروض خود شانه خالی کنند. زیرا مدیون شدن شرکت ، علاوه بر دارایی و سرمایه آن ها ، تسری به سرمایه خارجی شرکاء می کند.
در واقع مدیون شدن شرکت ملازمه قانونی با مدیون شدن شریک دارد. ولی بر عکس متوقف شدن شرکت ، ملازمه با متوقف شدن شرکاء ندارد.
در صورت عکس هم ، یعنی ورشکسته شدن شریک ، ملازمه با ورشکستگی شرکت ندارد. ولی باعث انحلال شرکت می گردد. زیرا می دانیم که بقاء شرکت تضامنی بستگی به اعتبار شرکاء دارد. در صورتی که یکی از شرکاء به خاطر ورشکسته شدن یکی از شرکت های خود اعتبارش را از دست بدهد ؛ تاثیر در اعتبار شرکت تضامنی دارد که موجب انحلال آن می گردد.
با توجه به ماده (127) قانون تجارت مادام که دارایی آن تقسیم نشده باشد، به ورشکستگی شرکت تضامنی می توان حکم داد و از این طریق حقوق طلبکاران را تامین کرد. یعنی در صورتی که یکی از شرکاء ورشکسته شود به موجب ماده (138) قانون تجارت که می گوید : ” در مورد ورشکستگی یکی از شرکاء ، انحلال وقتی صورت می گیرد که مدیر تصفیه کتباَ تقاضای انحلال شرکت را نموده و از تقاضای مزبور شش ماه گذشته و شرکت مدیر تصفیه را از تقاضای انحلال منصرف نکرده باشد “.
مفهوم ماده فوق این است که شرکت به مجرد تقاضای انحلال از طرف مدیر تصفیه شریک ورشکسته منحل نمی شود ؛ زیرا باید :
اولاَ- شش ماه از تاریخ این تقاضا گذشته باشد.
ثانیاَ- در فاصله این مدت شرکت نتواند یا نخواهد مدیر تصفیه را از تقاضای انحلال منصرف کند
انحلال شرکت تضامنی:
شرکت های تضامنی قانوناً در موارد زیر منحل می شوند :
1- به تقاضای طلبکار در موارد زیر :
الف- درصورتی که بستانکاران نتوانسته باشند طلب خود را از دارایی شخصی بدهکارخود، وصول کنند.
ب- درصورتی که سهم بدهکار از منافع شرکت تضامنی کافی برای پرداخت طلب آنها نباشد که می‌توانند انحلال شرکت را تقاضا نمایند.( اعم از اینکه شرکت برای مدت محدود یا غیرمحدود تشکیل شده باشد.) مشروط بر اینکه :
اولاً: لااقل ۶ ماه قبل قصد خود را به وسیله اظهارنامه رسمی، به اطلاع شرکت رسانیده باشند.دراین صورت شرکت یا بعضی از شرکاء می توانند تا زمانی که حکم نهایی انحلال شرکت صادر نشده است با پرداخت طلب بدهکاران مزبورتا حد دارایی بدهکار در شرکت، یا جلب رضایت آنان به طریق دیگر، از انحلال شرکت جلوگیری کنند.
ثانیاً: شرکت یا بعضی ازشرکاء نتوانند طلب بدهکاران قرض دار را پرداخت و یا رضایت آنان را مبنی برانصراف از درخواست انحلال شرکت، جلب نمایند.
۲- وقتی که شرکت مقصودی را که برای آن تشکیل شده بود، انجام داده یا انجام آن غیرممکن باشد.
۳- وقتی که شرکت برای مدت معینی تشکیل ومدت سپری شده باشد.
۴- درصورتی که شرکت ورشکست شود.
۵- درصورت رضایت تمام شرکاء
۶ – درصورتی که یکی ازشرکاء به دلایلی انحلال شرکت را ازدادگاه تقاضا نماید و محکمه دلایل را موجه دانسته، حکم به انحلال شرکت بدهد.
۷- درصورت فسخ یکی از شرکاء
۸-درصورت ورشکستگی یکی از شرکاء
۹- درصورت فوت یا محجوریت یکی ازشرکاء مطابق ماده ۱۳۹ و۱۴۰ قانون تجارت که بیان می دارند :
ماده ۱۳۹ : «درصورت فوت یکی از شرکاء، بقای شرکت موقوف به رضایت سایر شرکاء و قائم مقام متوفی خواهد بود.
اگر سایر شرکاء به بقای شرکت تصمیم نموده باشند، قائم مقام متوفی باید درمدت یک ماه از تاریخ فوت، رضایت یا عدم رضایت خود را اعلام نمود، نسبت به اعمال شرکت درمدت مزبور، در نفع و ضرر، شریک خواهد بود.
ولی درصورت اعلام عدم رضایت، در منافع حاصله در مدت مذکور شریک بوده و نسبت به ضررآن مدت، سهیم نخواهد بود. سکوت تا انقضای یک ماه درحکم اعلام رضایت است.»
ماده ۱۴۰ قانون تجارت : « در مورد محجوریت یکی از شرکاء مطابق ماده فوق عمل خواهد شد.»
فسخ شرکت تضامنی:
ماده ۱۳۷ قانون تجارت می گوید: فسخ شرکت درصورتی ممکن است که دراساسنامه این حق از شرکاء گرفته نشده و ناشی از قصد خسارت نباشد. تقاضای فسخ باید شش ماه قبل از فسخ کتباً به شرکاء اعلام شود. اگر موافق اساسنامه باید سال به سال به حساب شرکت رسیدگی شود، فسخ در موقع ختم محاسبه سالیانه به عمل می آید.
بدین ترتیب برای امکان انحلال شرکت تضامنی در اثر ابطال یکی از شرکاء کسب شرایط زیر ضروری است :
۱- حق فسخ شرکت دراساسنامه از شرکاء گرفته نشده باشد.
۲- تقاضای فسخ شرکت کتبی باشد.
۳- تقاضای فسخ شرکت به شرکاء ابلاغ شده باشد. تلفیق این شرط با شرط دوم این اندیشه را تقویت می نماید که استفاده ازحق فسخ باید به موجب اظهارنامه رسمی انجام پذیرد تاهم کتبی باشد و هم رسماً ابلاغ به شرکت به عمل آید.
۴- تقاضای فسخ شرکت ناشی ازقصد خسارت به شرکاء نباشد.
۵- تقاضای فسخ شرکت باید شش ماه قبل ازانحلال شرکت در اثر فسخ به عمل آید.
۶- چون به درخواست صریح قوانین مالیاتی، باید سال به سال به حساب شرکت رسیدگی شده اظهارنامه مالیاتی به ضمیمه ترازنامه وحساب سود و زیان و صورت دارایی شرکت و حساب دوره عملکرد در مواعد مقرر قانونی به حوزه مالیاتی داده شود، والا مالیات بر درآمد شرکت به طورعلی الرأس( از روی میل و اراده) صورت می گیرد. لذا به اعتبار رسیدگی الزامی سالیانه به حساب های شرکت باید تقاضای فسخ شرکت بعد از پایان سال مالی و در موقع ختم محاسبه سالیانه به موقع اجرا گذاشته شود. در نتیجه اگر رسیدگی مذکور مدتی بیش ازشش ماه لازم داشته باشد،اجرای تقاضای پس از انقضای آن مدت صورت خواهد یافت.
بدیهی است درصورت عدم حصول شرایط فوق الذکر، درخواست یکی از شرکاء روشن می گردد.