تعریف شرکت تعاونی:
قانون مذكور شركت های تعاونی را چنین تعریف می كند، شركت تعاونی شركتی است از اشخاص حقیقی و حقوقی كه به منظور رفع نیازمندی های مشترك و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضاء از طریق خودیاری و كمك متقابل و همكاری انان، موافق اصولی كه در این قانون مطرح است تشكیل می شود. تعداد اعضای شركت تعاونی نباید از ٧ نفر كمتر باشد.
شركت های تعاونی شركت هایی هستند كه تمام یا حداقل ٥١% سرمایه به وسیله اعضاء در اختیار شركت تعاونی قرار می گیرد و وزارتخانه ها، سازمان ها، شركت های دولتی و وابسته به دولت و تحت پوشش دولت، بانك ها، شهرداری ها، شوراهای اسلامی كشوری، بنیاد مستضعفان و سایر نهادهای عمومی می توانند جهت اجرای بند ٢ اصل ٤٣ قانون اساسی از راه وام بدون بهره یا هر راه مشروع دیگر از قبیل مشاركت، مضاربه، مزارعه، مساقات اجاره، اجاره به شرط تملیك، شرط فروش اقساطی و صلح اقدام به كمك در تامین یا افزایش سرمایه شركتهای تعاونی نمایند بدون آنكه عضو باشند.
با توجه به قوانین شركت های تعاونی و اهدافی كه قانون برای آنها برشمرده و موقعیت ویژه ای كه در اقتصاد ممكلت دارند و هم چنین با توجه به ماده ٢ قانون بخش تعاونی كه مقرر می دارد: شركت هایی كه بارعایت مقررات این قانون تشكیل و به ثبت برسند تعاونی شناخته می شوند.
در شرکت تعاونی ممکن است اعضاء دارای سرمایه و سهم یکسان از سود نباشند اما هر عضو بدون توجه به درصد سهامش، یک رای دارد و نسبت سهام به رای وجود ندارد. در واقع تعاونی، متکی به اعضاء است نه به سرمایه.
شرکت تعاونی تولید:
شرکت تعاونی تولید طبق ماده 190 و 191 قانون تجارت شرکتی است که بین عده ای از صاحبان شناخته شده حرفه ها ، تشکیل می شود و شرکای شرکت مشاغل خود را برای تولید و فروش اشیا یا اجناس به کار می برند . لااقل دوسوم اعضای اداره کننده شرکت تعاونی تولید باید از شرکایی انتخاب شوند که حرفه آنها موضوع عملیات شرکت است .
اگر موضوع فعالیت شرکت تعاونی امور بازرگانی باشد ، شرکت تجاری است . شرکاء می توانند در قالب شرکت سهامی خاص و یا با مسئولیت محدود شرکت خود را ثبت کنند.
شرکت تعاونی مصرف:
طبق ماده 192 شرکت تعاونی مصرف شرکتی است که برای اهداف زیر تشکیل می گردد :
فروش اجناس لازمه برای مصارف زندگانی ، تقسیم نفع و ضرر بین شرکاء به نسبت خرید هر یک از آنها .
نکته قابل توجه آنکه شرکاء شرکت های تعاونی تولیدی موظف به گرفتن مجوز تشکیل از وزارت تعاون برای انجام فعالیت خود و موظف به گرفتن مجوز لازم از دستگاه های ذی ربط می باشند .
برای نحوه نام گذاری این شرکت باید گفت شرکت تعاونی نیز همانند سایر شرکت های تجاری برای ثبت به عنوان شخصیت حقوقی مستقل در اداره ثبت شرکت ها نیاز به انتخاب نام دارند که برای انتخاب نام این شرکت حتما باید کلمه تعاونی در نام آن قید گردد .
شرکتی متشکل از افراد هم سطح و هم صنف که برای رسیدن به اهداف مشترک در کنار هم جمع شده اند و به هم کمک می‌کنند. مانند همسایگانی که برای کسب اعتبار و وام برای یکدیگر، شرکت تعاونی درست می‌کنند.
شرکت‌های تعاونی در بخش خصوصی سازی با توجه به اصل ۴۴ قانون اساسی مهم‌ترین بخش خصوصی مورد توجه قرار گرفتند و مزایای بسیاری را به خود اختصاص دادند. از جمله مزایا این شرکت‌ها می‌توان به معافیت‌های مالیاتی اشاره نمود.
انواع شرکت تعاونی:
شرکت تعاونی به لحاظ نوع فعالیت به دو دسته تقسیم می‌شود:
الف- شرکت تعاونی تولید: شرکتی است که مجموعاً یک واحد تولیدی را در آن اداره می‌نمایند، به منظور اشتغال اعضاء در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، عمران شهری و روستایی و عشایری و نظایر اینها فعالیت می‌نماید.
ب- شرکت تعاونی توزیع: شرکتی است که فعالیت اصلی انها در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا، مسکن، خدمات و سایر نیازمندیهای اعضاء فعالیت می‌نماید.
هدف و منظور شرکت تعاونی:
هدف شرکت تعاونی همان است که ماده اول قانون بخش تعاونی تعیین می کند.
با استناد به قانون اساسی که مقرر می دارد : ” بخش تعاونی شامل شرکت ها و موسسات تعاونی تولید و توزیع است که در شهر و روستا بر طبق ضوابط اسلامی تشکیل می شود ” ، انواع شرکت های تعاونی را می توان در چهار گروه ذیل جای داد :
– شرکت های تعاونی تولید شهری؛
– شرکت های تعاونی توزیع شهری ؛
– شرکت های تعاونی تولید روستایی ؛
– شرکت های تعاونی توزیع روستایی .
طبق قانون بخش تعاونی، تعاونی های تولید شامل تعاونی هایی است که در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات ، صنعت ، معدن ، عمران شهری و روستایی و عشایری و نظایر این ها فعالیت می کنند.
شرایط عضویت انواع شرکت های تعاونی:
شرایط عضویت در شرکت تعاونی عبارت است از :
– داشتن تابعیت ایران ؛
– عدم ممنوعیت قانونی و عدم حجر ؛
– خرید حداقل سهام مقرر در اساسنامه ؛
– درخواست کتبی عضویت ؛
– تعهد رعایت مقررات اساسنامه تعاونی ؛
– عدم رعایت مقررات اساسنامه تعاونی ؛
– عدم عضویت در تعاونی مشابه .
شرایط فوق ، شرایط عمومی محسوب می شود ، زیرا قانون دارا بودن آن ها را برای عضویت در همه شرکت های تعاونی لازم مقرر داشته است.
علاوه بر شرایط فوق ، ممکن است اساسنامه شرکت تعاونی شرایط دیگری از قبیل ساکن بودن در روستا یا کارگر و دانشجو بودن را به عنوان شرایط اختصاصی ، برای عضویت پیش بینی کند. ایضاَ کافی بودن امکانات و ظرفیت شرکت نیز برای قبول عضو جدید باید در نظر گرفته شود.
بنابر آنچه که بیان شد ، شرایط عضویت در شرکت های تعاونی را می توان به شرح ذیل خلاصه کرد :
1- شرایط عمومی که قانون بخش تعاونی آن ها را مقرر می دارد ؛
2- شرایط اختصاصی که در اساسنامه هر شرکت تعاونی برای عضویت در آن پیش بینی می شود ؛
3- کفایت امکانات و ظرفیت شرکت تعاونی
انواع شرکت تعاونی از جهت نوع عضویت:
شرکت تعاونی که مختص به یک گروه خاص باشد مثلا کشاورزان ،نانواها ،وکلا دادگستری و … .
شرکت تعاونی از لحاظ اینکه عضویت عموم آزاد باشد. تعداد اعضاء در این تعاونی ها حداقل ۵۰۰ نفر و براساس نوع تعاونی که وزارت تعاون تعیین کرده مشخص می‌شود، بایستی سهام آن را به عموم مردم عرضه نمایند.
انواع شرکت در قانون تجارت:
شرکت تعاونی مصرف: طبق ماده ۱۹۲ قانون تجارت شرکت تعاونی مصرف شرکتی است که برای مقاصد ذیل تشکیل می‌شود:
الف) فروش اجناس لازمه برای مصارف زندگانی اعم از اینکه اجناس مزبوره را شرکاء ایجاد کرده یا خریده باشند.
ب) تقسیم نفع و ضرر بین شرکاء به نسبت خرید هر یک از آنها.
شرکت تعاونی تولید: طبق ماده ۱۹۰ و ۱۹۱ به شرکتی متشکل از افراد که در حرفه ای مشابه با هم کار می کنند و اگر در شرکت تولید یک عده از شرکاء در خدمت دائمی شرکت نبوده یا از اهل حرفه که موضوع عملیات شرکت است نباشند لااقل دو ثلث اعضاء اداره کننده شرکت باید از شرکایی انتخاب شوند که حرفه آنها موضوع عملیات شرکت است.
شرکت های تعاونی به لحاظ عضویت به دو دسته تقسیم می‌شوند:
الف- شرکت تعاونی عام: شرکتی است که عضویت در آن برای همه آزاد می‌باشد و موسسین یا شرکت باید برای تأمین قسمتی از سرمایه اولیه و یا افزایش سرمایه شرکت، سهام آنرا به عموم عرضه نمایند.
ب- شرکت تعاونی خاص: شرکتی است که عضویت در آن منحصراً برای گروهی خاص از قبیل : کارگران، کارمندان، کشاورزان، دانشجویان، ایثارگران، زنان، مشاغل خاص و نظایر اینها آزاد باشد، بدیهی است شرکت تعاونی موظف به پذیرش متقاضیان واجد شرایط بوده و از این نظر محدودیتی برای عضویت وجود ندارد.
ثبت شرکت تعاونی:
تاسیس شركت تعاونی بر اساس اقدام مجمع موسس كه شامل عده ای افراد واجد شرایط عضویت می باشد صورت می گیرد. تعداد اعضای مجمع عمومی موسس هفت نفر است كه سه نفر به عنوان هیئت موسس و یك نفر به عنوان نماینده در اداره كل تعاون می باشند. در اولین جلسه رسمی مجمع عمومی عادی كه با شركت متقاضیان تشكیل می شود اساسنامه شرکت تعاونی پیشنهادی پس از بحث و بررسی با موافقت حداقل دو سوم اعضا تصویب می شود.
حداقل و حداكثر تعداد عضو در تعاونی ها به نسبت سرمایه و فرصت اشتغال و نوع فعالیت و رعایت اصل عدم تمركز و تداول ثروت به موجب آیین نامه مصوبه وزارت تعاون تعیین می گردد. ولی در هر حال تعداد اعضا از ٧ نفر كمتر نخواهد بود.
سرمایه تامین یا تعهد شده از طرف اعضا درهر مرحله ثبت شركت تعاونی نباید كمتر از ٥١ درصد كل سرمایه شركت باشد و هر شرکت تعاونی وقتی ثبت و تشكیل می گردد كه حداقل یك سوم سرمایه آن تادیه و در صورتی كه به صورت نقدی و جنسی باشد تقویم و تسلیم شده باشد
قوانین شرکت تعاونی:
تعداد متقاضيان باید قبل از تاسیس شرکت، مشخص شود.
ذکر عنوان تعاونی در کنار نام شرکت ضروری می باشد.
در شرکت تعاونی، هیچ یک از اعضا بر دیگری برتری ندارد.
برای فعاليت شرکت می بایست با توجه به نیاز متقاضيان، موضوع مناسبی انتخاب شود.
به منظور تاسیس شرکت، باید از اداره کل تعاون شهر مورد نظر توافقتنامه اولیه را دریافت نمود.
صدور و تحویل مجوز تاسیس شرکت تعاونی بر عهده وزارت تعاون کشور می باشد.
تنها افراد واجد شرایط مجاز به عضویت، فعالیت و نظارت بر امور شرکت را خواهند داشت.
شرکت های تعاونی دارای بیش از ۵۰۰ عضو، به عنوان شرکت های تعاونی بزرگ محسوب می شوند.
مدیر عامل می تواند از اعضای هیئت مدیره یا خارج از شرکت باشد.
بازرسان شرکت به هیچ عنوان نباید با اعضای هیئت مدیره نسبت خویشاوندی داشته باشد.
مهم ترین تصمیمات شرکت مانند تعیین اعضای هیئت مدیره، از طریق رای گیری در مجمع عمومی اتخاذ می گردد.
هر یک از اعضای مجمع عمومی دارای تنها یک حق رای بوده که با میزان سهام او در شرکت ارتباطی ندارد.
نحوه و مراحل ثبت شرکت تعاونی:
مراحل ثبت شرکت تعاونی، بدین صورت بوده که نماینده شرکت، باید با مراجعه به سایت جامع ثبت شرکت ها و انتخاب گزینه تاسیس شخصیت حقوقی، برای ثبت شرکت تعاونی اقدام نماید. ثبت این گروه از شرکت ها، نیازمند پرداخت هزینه های قانونی، نظیر 35 درصد سرمایه اولیه و ارائه مدارک لازم، از جمله اساسنامه، شرکتنامه و مجوز اداره تعاون می باشد.
پس از فراهم کردن شرایط ثبت شرکت تعاونی و انجام مقدمات قانونی آن که در قسمت قبل توضیح داده شد، موسسین تعاونی می توانند با مراجعه به سایت ثبت شرکت ها، برای ثبت شرکت مورد نظر خود اقدام نمایند. در ادامه، مراحل ثبت شرکت تعاونی را توضیح خواهیم داد.
ابتدا، وارد سایت ثبت شرکت تعاونی، به آدرس irsherkat.ssaa.ir شده و بر روی سربرگ تاسیس شخصیت حقوقی کلیک نمایید. در مرحله بعد، دایره کنار عبارت (پذیرش درخواست تاسیس شخصیت حقوقی) را فعال کرده تا یک منوی کشویی ظاهر شود. از این منو، شرکت تعاونی را انتخاب کرده و سپس، بر روی دکمه ادامه، کلیک کنید.
در صفحه جدید، لازم است تا اطلاعات مربوط به استان و شهر، اطلاعات تماس و سایر اطلاعات عمومی، مانند سال مالی شرکت تعاونی را تعیین نمایید. پس از وارد کردن کد پستی شرکت، آدرس، به طور خودکار، توسط سامانه نشان داده شده و شما نمی توانید آدرس شرکت را تغییر دهید.
در این مرحله از مراحل ثبت شرکت تعاونی، مشخصات متقاضی ثبت که همان شخص تعیین شده توسط هیات مدیره بوده را وارد کرده و مجددا دکمه گام بعدی را بزنید.
این مرحله، مرحله ای است که در آن، کد پیگیری درخواست شما صادر می گردد. این کد را به منظور پیگیری های بعدی، یادداشت و حفظ نمایید. همچنین، همانند روند ثبت شرکت سهامی عام، در این صفحه، این امکان برای شما وجود داشته تا 5 نام را، با تعیین اولویت آن ها، به عنوان نام های پیشنهادی تعاونی ثبت کنید.
در این مرحله از مراحل ثبت شرکت تعاونی، باید موضوع شرکت تجاری خود را مشخص کنید. بدین منظور، گروه و زیر گروه فعالیت شرکت را تعیین کرده و بر روی دکمه گام بعدی کلیک نمایید.
در این بخش، اطلاعات مربوط به نوع و میزان سرمایه شرکت و نوع سهام آن را وارد کنید.
در صفحه جدید، تعداد اعضای هیات مدیره، تاریخ و ساعت جلسه مجمع عمومی موسس و جلسه هیات مدیره را وارد کرده و مجددا، دکمه گام بعدی را بزنید.
در این مرحله از مراحل ثبت شرکت تعاونی، مشخصات اعضای هیات مدیره، بازرسان، اطلاعات تماس و سمت آنها را ثبت نمایید.
در این صفحه، روزنامه کثیرالانتشار شرکت تجاری خود را از لیست، تعیین کنید.
در این بخش، با کلیک بر روی دکمه (دریافت اساسنامه پیشنهادی) می توانید، اساسنامه پیشنهادی سایت را دریافت نمایید که جز موارد غیر قابل تغییر، اصلاح سایر اطلاعات آن، برای شما امکان پذیر می باشد.
در این مرحله از مراحل ثبت شرکت تعاونی، براساس اطلاعاتی که در مراحل قبل، وارد سایت کرده اید، متن صورت جلسه مجمع عمومی موسس و هیات مدیره شرکت شما، توسط سایت تنظیم می گردد.
در این بخش، براساس اطلاعاتی که در مراحل قبل وارد کرده اید، سایت، اظهارنامه شرکت را تنظیم کرده و نمایش می دهد. چنانچه، قصد اصلاح این اظهارنامه را دارید، دکمه گام قبلی را زده و با بازگشت به مراحل قبلی، اطلاعات ثبت نامی را ویرایش کنید؛ در غیر این صورت، دکمه گام بعدی را کلیک نمایید.
چنانچه، پس از زدن دکمه گام بعدی، رسید زیر را ملاحظه نمایید، بدین معنا می باشد که مراحل ثبت شرکت تعاونی، در سامانه جامع ثبت شرکت ها، با موفقیت به پایان رسیده است.
پس از اینکه مراحل ثبت شرکت تعاونی، در سایت به پایان رسید، درخواست خود را از بخش پیگیری درخواست، پیگیری کرده و در صورتی که پیغام کارشناس ثبت شرکت ها، مبنی بر تحویل اوراق و اسناد فیزیکی را دریافت نمودید، پرینت اوراق ثبت شده در سایت و سایر مدارک را از طریق پست سفارشی، برای مرجع ثبت شرکت ها ارسال کنید. لازم به ذکر است که مطابق ماده 14 دستورالعمل ثبت تعاونی ها، ارسال مدارکی که در اختیار اداره تعاون بوده، از سوی این اداره انجام می گیرد.
سرمایه شرکت تعاونی:
سرمایه تامین یا تعهد شده از طرف اعضا در هر مرحله ثبت شرکت تعاونی نباید کمتر از ۵١ درصد کل سرمایه شرکت باشد که حداقل یک سوم سرمایه آن تادیه و در صورتی که به صورت نقدی و جنسی باشد تقویم و تسلیم شده باشد سپس تشکیل و ثبت می‌گردد.
تعاونی، متکی به اعضاء است نه به سرمایه. هر یک از اعضاء بدون توجه به درصد سهامش، یک رای دارد و نسبت سهام به رای وجود ندارد.
اهداف شرکت تعاونی تولید و مصرف:
ماده اول قانون بخش تعاونی در سال ۱۳۷۰ ، اهداف بخش تعاونی سیستم اقتصادی ایران را برشمرد که عبارتند از:
1- ایجاد و تأمین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کامل.
2- قرار دادن وسائل کار در اختیار کسانی که قادر بکارند ولی وسائل کار ندارند.
3- پیشگیری از تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه های خاص جهت تحقق عدالت اجتماعی.
4- جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت.
5- قرار گرفتن مدیریت و سرمایه و منافع حاصله در اختیار نیروی کار و تشویق بهره‌برداری مستقیم از حاصل کار خود.
6- پیشگیری از انحصار، احتکار، تورم و اضرار به غیر.
7- توسعه و تحکیم مشارکت و تعاون عمومی بین همه مردم.
8- کمک به تأمین عدالت اجتماعی و توانمندسازی اقشار متوسط و کم درآمد.
9- ارتقای کارآیی بنگاههای اقتصادی و بهره وری منابع مادی و انسانی و فناوری و افزایش رقابت پذیری در اقتصاد ملی.
معایب شرکت تعاونی :
امکان کسب سود توسط کسب و‌کار تعاونی وجود دارد اما غالباً این شرکت‌ها با اهدافی دیگر تاسیس می‌شوند و از آن‌جایی‌که کسب سود هدف اولیه آنها نیست، امکان دارد، مدیریت خوبی در مورد نحوه تخصیص منابع صورت نگیرد و شرکت، فعالیت تعیین شده را به خوبی انجام ندهد.
از دلایل به وجود آمدن معایب زیر می‌توان به محدود بودن امکانات وزارت تعاون جهت نظارت بر شرکت‌ها، نارسایی و ضعف قوانین و داشتن حق رای برابر در شرکت‌های تعاونی اشاره کرد.
فقدان توجیه اقتصادی طرح‌ها
افزایش هزینه‌های تمام شده تولیدات
عدم توجه به فرهنگ بهره‌وری و بکارگیری بهینه
مزایای شرکت تعاونی:
شرکت‌های تعاونی در مقایسه با بخش خصوصی از حمایت دولتی بیشتری برخوردار هستند. در ادامه، به تعدادی از مزایایی که شرکت‌های تعاونی از آنها بهره‌مند هستند، اشاره کرده‌ایم.
– برخورداری از یارانه ۲۰ درصدی حق بیمه کارفرما.
– پیش‌بینی ردیف مستقل بودجه‌ای تحت عنوان شکل‌گیری و توانمندسازی تعاونی‌ها از ابتدای سال ۱۳۸۸.
– 25 درصد تخفیف برای درآمد مشمول مالیات ابرازی (اعلام شده) اتحادیه‌ها، تعاونی‌های متعارف و تعاونی‌های سهامی عام.
-کمک رایگان و پرداخت قرض‌الحسنه جهت تامین تمام یا بخشی از آورده‌های شرکت‌های تعاونی در زمانی که اعضا جز سه دهک اول درآمدی جامعه باشند.
– ارائه مشاوره،کمک به ارتقاي بهره وري،آموزشهاي عمومی،تخصصی ،کارآفرینی، مهارت و کارآموزي به صورت رایگان.
– پرداخت یارانه سود تسهیلات بانکی و سایرهزینه هاي سرمایه گذاري اولیه یراي راه اندازيشرکت تعاونی .
– کمک به انجام مطالعات، تهیه طرح، راه اندازي بانک اطلاعاتی، تملک و آماده سازي اراضی
– حمایت مالی بانک توسعه تعاون از شرکت هاي تعاونی که با سرمایه اولیه 5 هزارمیلیارد ریال توسط دولت و به منظور تأمین منابع سرمایه اي بخش تعاونی تشکیل شده است .
– معافیت از پرداخت مالیات بر درآمد ابرازي به میزان 80% طی چهارسال براي شرکت هاي تعاونی تولیدي داراي پروانه بهره برداري (صنعتی و کشاورزي)که بیش از30کیلومتر از محدوده مرکز استان واقع شده اند و براي مناطق کم تر توسعه یافته میزان معافیت 100 % و به مدت 10سال.
تفاوت شرکت تعاونی با سایر شرکت‌ها:
مطابق با ماده ۱۹۳ قانون، تشکیل شرکت تعاونی اعم از تولید یا مصرف ممکن است مطابق اصول شرکت‌های سهامی یا بر طبق مقررات مخصوصی باشد که با رضایت شرکا ترتیب داده شده است. در صورتی که قوانین شرکت تعاونی مطابق با اصول کمپانی‌های سهامی باشد، حداقل سهام یا قطعات سهام ده ریال خواهد بود و هیچ یک از شرکا نمی‌توانند در مجمع عمومی بیش از یک رای داشته باشند. همچنین درج عبارت «تعاونی» به طور خوانا در تمام سربرگ‌ها و تابلوهای شرکت ضروری است.
مهم‌ترین ویژگی شرکت تعاونی این است که برای رفع نیازهای مشترک، بهبود اوضاع، مهیا کردن احتیاجات و تامین کالاها و خدمات یک گروه تاسیس می‌شوند، نه برای کسب منفعت تجاری افراد. در واقع هدف از تشکیل شرکت‌های تعاونی حمایت اقتصادی از اقشار کم‌درآمد جامعه است. به همین منظور نیز امتیازات فراوانی از سوی دولت برای آنها در نظر گرفته شده است. معافیت‌های مالیاتی، وامهای بانکی کم‌بهره و واگذاری‌های اموال دولتی با تسهیلات خاص از این جمله‌اند. مدیریت این مجموعه‌ها نیز مقررات مخصوص به خود را دارد که برای تعداد زیاد اعضاء مناسب است. به عنوان نمونه، رای اکثریت برای تصمیم‌گیری‌ها ملاک است و منظور از اکثریت برخلاف سایر شرکت‌ها، اکثریت عددی شرکاء است نه اکثریت سرمایه‌ای اشخاص. همچنین نقل و انتقال سهام نیز ساده‌تر از دیگر انواع کمپانی‌ها انجام‌پذیر است و مسئولیت اعضا فقط به میزان سهام آنها خواهد بود.
تفاوت شرکت سهامی با تعاونی:
– شرکت تعاونی عام سهامی عام نوعی شرکت سهامی عام است که با رعایت قانون تجارت تشکیل می شود.
– بر خلاف شرکت سهامی عام در تعاونی سهامی عام تمام سهام با نام است و انتقال سهم منوط به ثبت در دفتر است.
– در تعاونی سهامی عام برخلاف سهامی عام سهامداران تنها تا سقف مشخصی می توانند سهام دارا باشند.
– در این شرکت بر خلاف شرکت سهامی عام سرمایه یک فرد نمی تواند از یک هفتم کل سرمایه تجاوز کند.
– تعداد اعضای شرکت تعاونی نمی تواند از ۷ نفر کمتر باشد بر خلاف سهامی
– در تعاونی اگر یکی از اعضا شخص حقوقی باشد این شخص حقوقی دولت نمی تواند باشد.
– در این شرکت مثل شرکت سهامی عام خروج اعضا اختیاری است و محدودیتی ندارد.
– تا زمانی که ارزش اسمی سهم خارج شده به او پرداخت نشده وی میتواند از شرکت سود دریافت کند.
– در مواردی ممکن است شریک تعاونی از شرکت اخراج شود مثل از دست دادن شرایط عضویت یا ارتکاب اعمالی که موجب ورود ضرر شود یا رقابت ناسالم با تعاونی اما در شرکت سهامی عام یکی از این موارد پرداخت نکردن باقی سهم است که ممکن است به اخراج وی منجر گردد.
– زمان تشکیل شرکت تعاونی زمانی ست که حداقل یک سوم سرمایه آن تادیه شود و اگر غیر نقد است تماما تادیه شود.
– اما در شرکت سهامی تادیه ۳۵ درصد آن کفایت میکند.
– شرکت تعاونی برخلاف سهامی فقط دو مجمع عمومی دارد عادی و فوق العاده و مجمع عمومی موسس ندارد.
– در شرکت تعاونی هر شریک فارغ از این که چقدر سرمایه دارد یک رای دارد برخلاف شرکت سهامی عام.
تفاوت شرکت تعاونی و غیر تعاونی:
شرکتی که میان اشخاص حقیقی برای انجام فعالیت تولیدی و توزیع با اهداف سامان بخشیدن به شرایط جامعه هدف اصلی و اساسی آن کمک به قشر کم درآمد جامعه است.
برای بالا بردن رفاه جامعه کمک تعرف شده است و این خود میتواند باعث سامان بخشیدن به جامعه شود. به طور معمول بیشتر در هنگامی تشکیل می‌گردد که اوضاع اقتصادی نا مساعد باشد.
بنابراین به دلیل تورم و گرانی توان خرید مردم کم می‌شود و نیاز به ثبت شرکت تعاونی است. بنابراین جهت ارائه خدمات تولید و امکانات رفاهی قشرهایی که درآمد کمتری دارند را تحت پوشش خود قرار می‌دهد.
مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت تعاونی:
- اساسنامه تصویب شده شرکت تعاونی در اولین مجمع عمومی عادی در 4 نسخه
(شرکت های تعاونی باید دارای اساسنامه باشند. اساسنامه انواع شرکت های تعاونی به صورت “نمونه اساسنامه” به وسیله وزارت تعاون تهیه شده و در اختیار تشکیل دهندگان شرکت قرار می گیرد). - مجوز اداره تعاون
(برای ثبت شرکت تعاونی لازم است که از طرف وزارت تعاون “مجوز ثبت” صادر شود). - دعوت نامه تشکیل اولین مجمع عمومی عادی در 3 نسخه
- صورتجلسه اولین مجمع عمومی عادی دال بر تصویب اساسنامه و انتخاب اولین هیات مدیره و بازرس یا بازرسان در 3 نسخه
- رسید پرداخت سرمایه شرکت طبق اساسنامه به صندوق تعاون در 3 نسخه
- لیست اسامی و مشخصات و نشانی اعضاء اولین هیات مدیره و بازرس یا بازرسان
- لیست اسامی و امضاء حاضرین در اولین مجمع عمومی عادی در 3 نسخه
- صورتجلسه اولین هیات مدیره دال بر انتخاب رئیس و نایب رئیس و منشی هیات مدیره و انتخاب مدیر عامل و تعیین صاحبان امضای مجاز
- لیست و مشخصات اعضای هیئت مدیره،بازرسان و مدیر عامل
- صدور مجوز ثبت تعاونی توسط اداره کل یا ادارات تعاون شهرستان ذیربط
مدارک لازم هیات موسس:
الف- تصویر شناسنامه و مدارک تحصیلی
ب- گواهی پایان خدمت نظام وظیفه عمومی یا معافیت
ج- برگ عدم سوء پیشینه
کارکنان رسمی و پیمانی دولت با ارائه گواهی یا حکم کارگزینی از بند ب و ج معافند
اداره تعاون پس از وصول تقاضانامه ثبت شرکت تعاونی و بررسی طرح پیشنهادی در مدت 5 روز نظر مثبت یا منفی خود را به هیات مؤسس اعلام و در صورت موافقت نمونه اساسنامه شرکت تعاونی و فرم های مورد نیاز را در اختیار نماینده هیات موسس قرار خواهد داد.
ارکان تصمیم گیرنده شرکت تعاونی:
بالاترین مرجع تصمیم گیری و نظارت در امور شركت های تعاونی مجامع عمومی هستند كه از اجتماع اعضای تعاونی یا نمایندگان تام الاختیار به صورت عادی و فوق العاده تشكیل شده و هر عضو بدون در نظر گرفتن میزان سهم تنها دارای یك رای می باشد.
الف – مجمع عمومی عادی
مجمع عمومی عادی حداقل سالی یك بار پس از پایان سال مالی جهت انجام وظایف قانونی خود با دعوت هیئت مدیره تشكیل گردیده و وظایفش به شرح زیر می باشد:
– انتخاب هیئت مدیره و بازرس یا بازرسان برای مدت ٢ سال
– رسیدگی و اتخاذ تصمیم درباره ترازنامه و حساب سود و زیان
– سایر گزارش های مالی هیئت مدیره
– تعیین خط مشی و برنامه شرکت تعاونی و تصویب بودجه جاری و سرمایه گذاری و اعتبارات وامهای درخواستی و سایر عملیات مالی به پیشنهاد هیئت مدیره و…
ب – مجمع عمومی فوق العاده
مجمع عمومی فوق العاده بنا به تقاضای كتبی حداقل یك سوم اعضای تعاونی و یا اكثریت مطلق اعضا هیئت مدیره و یا بازرس و یا بازرسان با حضور حداقل دو سوم اعضاء كل مجمع تشكیل می شود. در تعاونی های دارای بیش از پانصد نفر عضو در صورتی كه بار اول مجمع با دو سوم اعضا تشكیل نشود بار دوم با نصف به علاوه یك رسمیت خواهد داشت .
در صورت عدم تشكیل مجمع عمومی فوق العاده توسط هیئت مدیره ظرف مدت حداكثر یك ماه وزارت تعاون اقدام به این كار می نماید. وظایف مجمع عمومی فوق العاده تغییر در مواد اساسنامه شرکت تعاونی (درحدود قانون)، تصمیم گیری نسبت به عزل یا قبول استعفای هیئت مدیره و ادغام یا انحلال شرکت تعاونی خواهد بود.
ادغام شرکت تعاونی:
مجامع عمومی فوق العاده می توانند ادغام شركت های تعاونی را با یكدیگر تصویب نمایند. صورتجلسات مجامع عمومی فوق العاده تعاونی هایی كه با هم ادغام شده اند به همراه مدارك مربوطه حداكثر ظرف مدت دو هفته جهت ثبت به اداره ثبت شركت ها تسلیم شده و خلاصه تصمیمات نیز به اطلاع كلیه اعضاء و بستانكاران می رسد .
انحلال شرکت تعاونی:
شركت های تعاونی با رای مجمع عمومی فوق العاده یا وزارت تعاون در موارد زیر منحل می گردند:
– در صورت تصمیم مجمع عمومی فوق العاده كاهش تعداد اعضاء از حد نصاب مقرر در صورتی كه حداكثر ظرف مدت ٣ ماه تعداد اعضا به نصاب مقرر نرسیده باشد.
– انقضای مدت تعیین شده در اساسنامه مربوط. در صورتی كه در اساسنامه مدت تعیین شده باشد و مجمع عمومی مدت را تمدید نكرده باشد.
– توقف بیش از یك سال بدون عذر موجه
– عدم رعایت قوانین و مقررات مربوط پس از ٣ بار اخطار كتبی در سال به وسلیه وزارت تعاون بر طبق آیین نامه مربوط و بالاخره در صورت ورشكستگی طبق قوانین مربوط.
در تابلوها و سربرگ های شرکت های تعاونی ذکر عنوان «تعاونی» ضروری است.
انواع ورشکستگی در شرکت تعاونی:
ماده 412 قانون تجارت ورشکستگی تاجر یا شرکت تجارتی در نتیجه توقف از تادیه وجوهی که بر عهده او است حاصل می‌شود. حکم ورشکستگی تاجری را که حین‌الفوت در حال توقیف بوده تا یک سال بعد از مرگ او نیز می‌توان صادر نمود.
براساس قانون بخش تعاونی، مقررات ورشکستگی شرکت یا اتحادیه تعاونی تابع قوانین مربوط است. نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که ورشکستگی به حکم دادگاه مشخص و اعلام می شود و بنا بر مقررات قانون تجارت ، مدیران شرکت یا اتحادیه تعاونی مکلف اند ظرف سه روز از تاریخ حادث شدن وقفه در تادیه بدهی ها و سایر تعهدات نقدی، توقف را به دفتر دادگاه محل اظهار کنند و صورت حساب دارایی، بدهی ها و مطالبات ، سود و زیان و دفاتر تجاری تعاونی را به آن دفتر تسلیم کنند. دادگاه در موارد ذیل به ورشکستگی شرکت یا اتحادیه تعاونی رسیدگی می کند.
– بر حسب اظهار مدیران تعاونی ؛
– به موجب درخواست یک یا چند نفر از طلبکاران تعاونی ؛
– بر حسب تقاضای دادستان .
انواع ورشکستگی:
ورشکستگی بر سه نوع است : ورشکستگی عادی ، ورشکستگی به تقصیر و ورشکستگی به تقلب . ورشکستگی عادی در اثر عوامل خارجی یا حوادث غیرمترقبه ، بدون وجود تقصیر و سوء نیت و تقلب حادث می شود. ورشکستگی به تقصیر ، در اثر بی مبالاتی یا افراط و تفریط در اداره امور تجاری به وجود می آید و از این طریق قسمتی از سرمایه که وثیقه طلب طلبکارهاست، از بین می رود ؛ مانند اینکه محقق شود هزینه در ایام عادی نسبت به عایدی، فوق العاده بوده است یا نسبت به سرمایه، مبالغ عمده ای صرف معاملاتی شده که در عرف تجاری موهوم یا نفع آن منوط به اتفاق محض است.
در ورشکستگی به تقصیر، سوء نیت و قصد مجرمانه وجود ندارد. ورشکستگی به تقلب ، مبتنی بر سوء نیت است و در اثر اعمالی با قصد مجرمانه به وجود می آید ؛ مانند اینکه قسمتی از دارایی را مخفی کنند یا آن را به طریق مواضعه و معاملات صوری از میان ببرند یا از ارائه دفاتر تجاری خودداری کنند.
در ورشکستگی عادی فقط به حالت حقوقی شخص ورشکسته توجه می شود و وضع مختل و نابسامان اقتصادی وی مورد رسیدگی و تصفیه واقع می شود؛ ولی در ورشکستگی به تقصیر و ورشکستگی به تقلب ، علاوه بر اینکه حالت حقوقی شخص ورشکسته مورد توجه است ، عواقب کیفری نیز به علت وجود تقصیر و تقلب ، به منظور مجازات وی ایجاد می شود؛ لذا ورشکستگی عادی جنبه کیفری ندارد ؛ ولی ورشکستگی به تقصیر و تقلب جنبه کیفری دارند. طبق قانون مجازات اسلامی، مجازات شخصی که به موجب حکم دادگاه به ورشکستگی به تقصیر محکوم شود شش ماه تا دو سال حبس است و مجازات محکوم شده به ورشکستگی به تقلب ، از یک تا پنج سال حبس است.
در ورشکستگی، به حکم دادگاه شرکت یا اتحادیه تعاونی منحل می شود و مورد تصفیه قرار می گیرد و در صورت ورشکستگی به تقصیر یا ورشکستگی به تقلب ، مدیران شرکت یا اتحادیه تعاونی که مسئول این امر بوده اند به مجازات های متناسب می رسند.